Antipsychotica geïnduceerd overgewicht en insulineresistentie

De atypische antipsychotica worden gekenmerkt door een verhoogde kans op de ontwikkeling van overgewicht en type 2 diabetes. Een van de atypische antipsychotica is Olanzapine. Hoewel er de laatste jaren veel aandacht is besteed aan dit onderwerp is het nog onduidelijk welke mechanismen eraan ten grondslag liggen. Wij beschrijven hier de resultaten van een serie dierexperimentele onderzoekingen die wij uitvoerden in het kader van een samenwerking met de industrie (Numico, Abott, PRA Research), de overheid en verschillende universiteiten (UvA, LUMC, RuG, UU) binnen het Top Institute Pharma.

Een van de uitdagingen binnen het onderzoek naar de effecten van Olanzapine op de energiehuishouding is het creëren van een passend diermodel. Het diermodel onderscheidt zich van de humane situatie vooral door een sterke verkorting van de halfwaardetijd van Een van de uitdagingen binnen het onderzoek naar de effecten van Olanzapine op de energiehuishouding is het creëren van een passend diermodel. Het diermodel onderscheidt zich van de humane situatie vooral door een sterke verkorting van de halfwaardetijd van 24-36 uur bij mensen tot 2-4 uur bij ratten. Hiervoor wordt gecompenseerd in dierexperimentele studies door een tweemaal daagse toediening. Ook blijkt dat de dosering van Olanzapine zeer bepalend is voor de uitkomst.

Olanzapine leidt bij vrouwelijke ratten, maar niet bij mannelijke, tot een verhoging van lichaamsgewicht. Daarnaast heeft Olanzapine direct effect op drie parameters die hieraan ten grondslag kunnen liggen namelijk: (1) verhoging van voedselinname, (2) verlaging van lichamelijke activiteiten en (3) verlaging van lichaamstemperatuur. Het lijkt waarschijnlijk dat de effecten op insulinegevoeligheid slechts voor een deel worden veroorzaakt door effecten op lichaamsgewicht. Uit de studies met mannelijke ratten blijkt er ook een direct, gewichtsonafhankelijk effect te zijn op de verlaging van de insulinegevoeligheid.