De ontembare reguleringsdrift in het sociaal domein

De decentralisatie in het sociaal domein moet leiden tot een transformatie van de rechtsbetrekking tussen burger en bestuur, waarbij een ‘humane rechtsbetrekking’ ontstaat. Deze rechtsbetrekking draait niet om de regels, maar om het probleem van de burger. In deze context heeft de wetgever hoge verwachtingen van de regels die door gemeenten zouden worden ontwikkeld. Deze regels zouden moeten passen bij de lokale context, zouden een integrale aanpak mogelijk moeten maken en zouden ruimte moeten bieden aan de professionals. In deze bijdrage wordt nagegaan wat er van deze ambities terecht is gekomen. De verordeningen en beleidsplannen blijken nauwelijks lokale keuzes te bevatten. De échte keuzes worden gemaakt in nadere regels. Ook van een integrale aanpak komt niet veel terecht. De wetgeving en regionale uitvoeringsstructuur staan daaraan in de weg. En waar ruimte ontstaat voor de professional, blijkt dat deze ruimte onder druk van rechterlijke controle wordt ingevuld door nadere regels en protocollen.
Al met al kenmerkt het sociaal domein zich door een onbedwingbare reguleringsdrift, waarbij de regels niet tot stand komen waar de wetgever dat wel had bedacht, namelijk: de lokale gemeenteraden. De reguleringsdrift mondt uit in regels van een onduidelijker aard, zoals richtlijnen en codes. Deze regels blijken in de praktijk van bijzonder belang met het oog op controleerbaarheid van de concrete beschikkingen.