TY - CHAP
T1 - Een verborgen parel
T2 - de collectie Emmanuelshuizen
AU - van Dijk, Mathilde
PY - 2018
Y1 - 2018
N2 - De collectie middeleeuwse handschriften van de Stichting Emmanuelshuizen Aafje Lem De Stichting Emmanuelshuizen, wier handschriften het onderwerp vormen van het navolgende artikel, te haar geschiedenis begonnen in 1639, toen het hofje werd gesticht, dat later bekend is geworden onder de naam Emmanuelshuizen. Het hofje bestaat sinds 1964 niet meer en de Stichting houdt zich tegenwoordig voornamelijk bezig met de ondersteuning van activiteiten op pastoraal en maatschappelijk terrein. Haar collectie wordt tegenwoordig deels in het Provinciaal Overijssels Museum en deels in het Gemeentearchief te Zwolle bewaard. In dit artikel zal ik achtereenvolgens de geschiedenis van de Stichting Emmanuelshuizen nader belichten, aandacht schenken aan enkele aspecten van de boekproduktie (met name binnen de beweging van de Moderne Devotie) en tenslotte een aantal handschriften uit de collectie naar aanleiding van de genoemde aspecten bespreken. De Emmanuelshuizen Wanneer in Zwolle aan het eind van de zestiende eeuw na jarenlange godsdienstige woelingen de nieuw ingestelde, staatsgezinde magistraat de religievrede bevestigt en openbaar maakt, luidt dit een nieuw tijdperk in voor de katholieken in de stad. De beoefening van het katholieke geloof wordt niet lang daarna officieel verboden, de geestelijken worden uit de stad verdreven en op overtreding van de door de magistraat uitgevaardigde verboden worden hoge boetes gezet Ook in de tijd daarna worden nog regelmatig nieuwe maatregelen tegen katholieken uitgevaardigd en het wordt de in het begin van de zeventiende eeuw naar Zwolle teruggekeerde pastoor Waeyer nog lange tijd zeer moeilijk gemaakt zijn ambt uit te oefenen. Het is in deze tijd dat Anna van Haerst, dochter uit een voornaam Zwols geslacht en weduwe van Emanuel van Twenhuizen, eveneens uit een patriciërsfamilie, een hofje sticht voor oude dames. Zij koopt hiertoe twee panden in de Praubstraat en de Goudsteeg. In haar testament bepaalt zij dat haar laatste wil ten uitvoer moet worden gebracht door haar beide erfgenamen, Johan van der Marsch en Cornelis van Twenhuizen, die zij daarmee als de eerste twee collatoren van het hofje aanstelt Hoewel noch uit het testament noch uit de statuten blijkt dat we hier te maken hebben met een stichting voor katholieke vrouwen is dit wel het geval. Dit kon echter gezien het verbod op het praktiseren van het katholieke geloof niet expliciet in het testament en de statuten opgenomen worden.
AB - De collectie middeleeuwse handschriften van de Stichting Emmanuelshuizen Aafje Lem De Stichting Emmanuelshuizen, wier handschriften het onderwerp vormen van het navolgende artikel, te haar geschiedenis begonnen in 1639, toen het hofje werd gesticht, dat later bekend is geworden onder de naam Emmanuelshuizen. Het hofje bestaat sinds 1964 niet meer en de Stichting houdt zich tegenwoordig voornamelijk bezig met de ondersteuning van activiteiten op pastoraal en maatschappelijk terrein. Haar collectie wordt tegenwoordig deels in het Provinciaal Overijssels Museum en deels in het Gemeentearchief te Zwolle bewaard. In dit artikel zal ik achtereenvolgens de geschiedenis van de Stichting Emmanuelshuizen nader belichten, aandacht schenken aan enkele aspecten van de boekproduktie (met name binnen de beweging van de Moderne Devotie) en tenslotte een aantal handschriften uit de collectie naar aanleiding van de genoemde aspecten bespreken. De Emmanuelshuizen Wanneer in Zwolle aan het eind van de zestiende eeuw na jarenlange godsdienstige woelingen de nieuw ingestelde, staatsgezinde magistraat de religievrede bevestigt en openbaar maakt, luidt dit een nieuw tijdperk in voor de katholieken in de stad. De beoefening van het katholieke geloof wordt niet lang daarna officieel verboden, de geestelijken worden uit de stad verdreven en op overtreding van de door de magistraat uitgevaardigde verboden worden hoge boetes gezet Ook in de tijd daarna worden nog regelmatig nieuwe maatregelen tegen katholieken uitgevaardigd en het wordt de in het begin van de zeventiende eeuw naar Zwolle teruggekeerde pastoor Waeyer nog lange tijd zeer moeilijk gemaakt zijn ambt uit te oefenen. Het is in deze tijd dat Anna van Haerst, dochter uit een voornaam Zwols geslacht en weduwe van Emanuel van Twenhuizen, eveneens uit een patriciërsfamilie, een hofje sticht voor oude dames. Zij koopt hiertoe twee panden in de Praubstraat en de Goudsteeg. In haar testament bepaalt zij dat haar laatste wil ten uitvoer moet worden gebracht door haar beide erfgenamen, Johan van der Marsch en Cornelis van Twenhuizen, die zij daarmee als de eerste twee collatoren van het hofje aanstelt Hoewel noch uit het testament noch uit de statuten blijkt dat we hier te maken hebben met een stichting voor katholieke vrouwen is dit wel het geval. Dit kon echter gezien het verbod op het praktiseren van het katholieke geloof niet expliciet in het testament en de statuten opgenomen worden.
KW - Moderne Devotie, codicologie
M3 - Chapter
SN - 9789462582958
SP - 232
EP - 233
BT - De Moderne Devotie
A2 - Dlabačová, Anna
A2 - Hofman, Rijcklof
PB - WBOOKS
CY - Zwolle
ER -