Euthanasie: Het proces van rechtsverandering

Het onderwerp euthanasie was jarenlang een heikel punt en aanleiding voor veel publieke controversen. In 2002 is er in Nederland een wet in werking getreden die het voor een arts mogelijk maakt euthanasie toe te passen. Hoe kan het dat een zo moreel beladen onderwerp in Nederland wel, en in veel andere landen niet, tot een voor velen aanvaardbare oplossing is gekomen? Rechtssocioloog dr. Heleen Weyers onderzocht de totstandkoming van de euthanasiewet in Nederland. Het is haar stelling dat ook in de moreel beladen euthanasiekwestie het typisch Nederlandse (polder-) overlegmodel zijn vruchten af heeft geworpen. Vooral de artsenorganisatie KNMG, het openbaar ministerie en de rechterlijke macht speelden een cruciale rol in de zoektocht naar regels die beter pasten bij de veranderende praktijk. Daarbij vallen een aantal aspecten op. Die zoektocht is in Nederland gestart bij de penibele situatie waarin artsen verkeerden (en niet bijvoorbeeld bij het zelfbeschikkingsrecht van de patiënt). De kwestie is door rechters en artsen al in een vroeg stadium ontdaan van haar explosieve lading door een oplossing te zoeken in het vormgeven van zorgvuldige procedures. Ook het openbaar ministerie heeft hierin een belangrijke rol gespeeld. Door artsen die euthanasie pleegden wel te vervolgen hebben de officieren van justitie er toe bijgedragen dat de rechter voortdurend bleef sleutelen aan de eisen die aan die artsen konden worden gesteld. Met ‘gedogen’ heeft het beleid van het openbaar ministerie dan ook weinig te maken. Ook op een andere wijze is ‘gedogen’ niet de juiste term voor het Nederlandse euthanasiebeleid. Sedert de jaren tachtig liggen er rechterlijke uitspraken die duidelijk maken dat euthanasie toegepast onder specifieke voorwaarden niet strafbaar is. De feitelijke rechtsverandering inzake euthanasie die in 2001 haar beslag kreeg, is dan ook niets meer of minder dan een formalisering van een praktijk zoals die door juridische instanties al tot stand was gebracht. Bron: RUG Studium Generale