Evaluatie Project Zelfsturing & Profit tweede fase Noardlike Fryske Wâlden

Samenvatting In deze notitie wordt de tweede fase van het project Zelfsturing & Profit in de Noardlike Fryske Wâlden (NFW) beschreven. We gaan na welke van de in 2009 gestelde doelen zijn gehaald en hoe dat kan worden verklaard uit de gekozen structuur en werkwijze. Het hoofddoel van het project was om tot activiteiten te komen die onder het motto ‘People, Planet en Prosperity’ voor de bevolking, de regionale economie en milieu en landschap positief zouden uitpakken. Bovendien diende het project ertoe om samen met de streek passende vormen van beheer en beleid (een vorm van ‘zelfsturing’) voor de Noordelijke Friese Wouden te verkennen en te ontwikkelen. Er zijn binnen het project uiteindelijk acht thema’s aangepakt. Bij het ‘Regiobranding’ heeft men stappen gezet om tot gezamenlijk ideeën, producten en een logo voor het gebied te komen. ‘Energie uit hout’ heeft een praktijkproef opgeleverd waarbij snoeiafval als energiebron is gebruikt. ‘Borging controle op afstand’ heeft getoond hoe binnen bestaande wetten en regels de streek meer zelfstandigheid kan krijgen. ‘Inpassing landbouw-landschap’ leidde tot enkele concrete ideeën over inpassing van landbouwactiviteiten in het landschap. ‘Landschapvisie’ leverde een beter idee op over de mogelijkheden van het toekomstige landschapsbeheer. ‘Kringloopboeren’ maakte duidelijk hoe deze vorm van agrarische bedrijfsvoering kansen biedt voor milieu- en natuurbeheer. ‘Meer uit melk’ liet zien dat er kansen liggen om onder eigen naam gezonde melk uit de streek op de markt te brengen. ‘Schoon water’ leidde tot een eenvoudige waterkwaliteittoets die iedereen kan uitvoeren. Rondom deze thema’s zijn zogenaamde ‘product-markt-combinaties’ bedacht waarin de verschillende ‘producten’ uit de streek gekoppeld zijn aan de maatschappelijke vraag. Uit het project zijn veel praktische acties voortgekomen en blijvende aandacht voor sociale, economische aspecten en voor het milieu lijkt gegarandeerd. De uitgewerkte product-marktcombinaties lijken bovendien een vervolg te krijgen. Dit succes is mede te danken aan de goede organisatie en coördinatie, het enthousiasme van de projectleiding en de begeleiding vanuit de landelijke organisatie Transforum. Men kon bovendien leunen op veel adviseurs, onderzoekers en kennisinstellingen. Er is daarnaast een groeiende aansluiting bij andere initiatieven zoals het Nationale Landschap gerealiseerd. Ook de maatschappelijke ontwikkelingen rond gezond voedsel en energie hebben waarschijnlijk het project gestimuleerd. Aan de andere kant zijn de activiteiten trager verlopen dan gewenst en bedoeld was en de samenhang zou sterker kunnen zijn. Men had ook meer mensen uit de streek willen betrekken dan nu het geval was. Vooral ondernemers, maar ook bijvoorbeeld zorginstellingen en milieuorganisaties, hadden vermoedelijk een grotere rol kunnen spelen. In enkele gevallen had de aansluiting tussen kennisinstellingen als de universiteit en de streekinitiatieven intensiever gekund. Ook is meer ruimte gewenst voor nieuwe creatieve impulsen. Tenslotte vormden de grote aandacht van overheden voor de Centrale As en tradities in de melksector drempels in het verloop van het project. Dat niet alles naar wens is verlopen is echter niet opmerkelijk gezien de ambitieuze en complexe doelstellingen, de ingewikkelde organisatie en de relatief korte duur van het project. De belangrijkste aanbevelingen voor het vervolg zijn: · Handhaaf de sterke betrokkenheid van de vereniging de NFW maar besteedt aandacht aan de deelname van buitenstaanders, zoals zorginstanties, ondernemers en milieugroepen. · Zorg voor blijvende sterke prikkels die scherp houden door externe toetsing. Zorg ook voor kaders die continuïteit bieden door regionale of landelijke inbedding. · Handhaaf in grote lijnen de strakke organisatie en procesvoering maar schep meer ruimte voor evaluatieve, creatieve en experimentele bijeenkomsten en initiatieven. · Streef naar een agenda voor de gewenste strategie en kennis voor het gebied. · Onderzoek de mogelijkheid van uitvoeringsorganisaties rond energie, melk, toerisme e.d. · Stimuleer enthousiasme door successen te benoemen en in de streek uit te dragen.