Financiële verhoudingen tussen overheid, kerk en religieuze organisaties

Publieke financiering van gebedshuizen of religieuze organisaties1 blijkt regelmatig onderwerp te zijn van een stevig politiek en maatschappelijk debat. Eigenlijk is het met tal van andere vraagstukken die raken aan de relatie tussen overheid, kerk en religieuze organisaties niet anders. Bijzonder aan de financiën is evenwel dat zij van oudsher een belangrijke en soms onmisbare schakel hebben gevormd tussen voornoemde entiteiten. Die financiële betrekkingen zijn er vaak (geweest) vanuit wederkerige belangen. Het algemeen belang vormde daarbij een gemeenschappelijk referentiekader, zowel in het begin van de negentiende eeuw als met de opkomst van de (sociale) verzorgingsstaat. De verzorgingsstaat zoals die in de jaren zeventig van de vorige eeuw zijn hoogtepunt kende, bestaat echter niet meer. De samenleving zelf is eveneens veranderd. Hoe kunnen we tegenwoordig dan aan kijken tegen de financiële betrekkingen tussen overheid, kerk en religieuze organisaties? Deze vraag staat centraal in dit artikel. Ter beantwoording daarvan wordt in het hierna volgende eerst stilgestaan bij de constitutioneel historische context van genoemde financiële betrekkingen, waarna afzonderlijke deelthema’s aan de orde zullen komen. Daarna volgt een slotbeschouwing.