Korte literatuurverkenning naar de invloed van rijtaakondersteunende systemen (ADAS) op een bestuurder met een stoornis in de prikkel en informatieverwerking

De Europese Commissie wil met het invoeren van rijtaakondersteunende systemen oftewel Advanced Driving Assistance Systems (kortweg ADAS) in auto’s de verkeersveiligheid verhogen. Per 2022 is het verplicht dat nieuwe auto’s zijn uitgerust met ADAS. Dit zijn geautomatiseerde rijhulpsystemen die de bestuurder ondersteunen bij het uitvoeren van de rijtaak. Dit kan door de bestuurder van informatie te voorzien en te waarschuwen bij gevaarlijke situaties. Ook kunnen sommige systemen de besturing van de snelheid en/of rijrichting overnemen op basis van waarnemingen van de omgeving (Connecting mobility, n.d.; connecting mobility, 2017). Bij rijhulpsystemen gaat het om waarschuwingssystemen en comfort verhogende systemen in de auto. De bestuurder blijft echter eindverantwoordelijk voor het bedienen van het voertuig (European Commission, 2018; Onderzoeksraad voor Veiligheid, 2019; https://www.swov.nl/; https://www.adasalliantie.nl/). Door het invoeren van ADAS wordt verwacht dat het aantal ongevallen in het verkeer zal afnemen (Vermeulen, 2018).

Onderzoeksvraag
Rijden met ADAS zal voor de bestuurder gevolgen hebben. Voor een groep bestuurders met een beperking weer andere dan voor de bestuurder zonder beperking. Door het Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen (CBR) is hierover voor de groep bestuurders met een stoornis in de prikkel/informatieverwerking aan de Wetenschapswinkel Geneeskunde en Volksgezondheid UMCG de volgende vraag gesteld:
‘’Wat is er uit onderzoek bekend over de gevolgen van het rijden met het ondersteuningssysteem ADAS voor bestuurders met een stoornis in de prikkel/informatieverwerking (autisme spectrum stoornis (ASS) en/of attention-deficit/ hyperactivity disorder (AD(H)D))?’’

Conclusie
Terugkomend op de onderzoeksvraag: ‘’Wat is er uit onderzoek bekend over de gevolgen van het rijden met het ondersteuningssysteem ADAS voor bestuurders met een stoornis in de prikkel/informatieverwerking (autisme spectrum stoornis (ASS) en/of attention-deficit/ hyperactivity disorder (AD(H)D))?’’, moet helaas geconcludeerd worden dat uit een eerste literatuurscan geen onderzoek naar voren komt voor de specifieke doelgroep. Ook is er contact gezocht met deskundigen uit het veld. Ook zij geven aan geen onderzoeken te kennen waarin de gevolgen van het rijden met ADAS voor de bestuurders met ASS en/of AD(H)D wordt onderzocht.
Gezien de problemen die bestuurders met ASS en/of AD(H)D kunnen ondervinden bij het autorijden in het algemeen en de risico’s die het rijden met ADAS met zich meebrengt, is de kans groot dat er moeilijkheden kunnen ontstaan. Het is daarom aan te bevelen voor de groep bestuurders met ASS en/of AD(H)D te kijken naar wat het rijden met ADAS gaat betekenen. Het rijden met ADAS wordt sowieso een aandachtpunt voor iedere bestuurder vanwege de verplichte aanwezigheid van ADAS vanaf 2022 in nieuwe auto’s. Voor sommige systemen binnen ADAS geldt na verplichte invoering, nog steeds dat deze uitgezet kunnen worden door de bestuurder. Sommige onderdelen zijn verplicht en voor weer andere is dit (nog) niet voorgeschreven. Wanneer systemen kunnen worden uitgezet, dan schakelen deze doorgaans als default weer in met het starten van het voertuig (bron RDW).
Omdat aangegeven wordt dat het belangrijk is gerichte rijinterventies voor de bestuurders met ASS en/of AD(H)D te ontwikkelen, kan bij onderzoek worden bekeken of ADAS voor deze doelgroep, indien mogelijk, aangepast dient te worden of dat extra rijtraining (ook bij het al in bezit zijn van een rijbewijs) gewenst is. Zo kan de bestuurder met ASS en/off AD(H)D ten volle profiteren van de ondersteuningssystemen (ADAS) in de auto, zowel op het gebied van veiligheid als comfort.