Lokale politieke groeperingen: Belangenbehartiging, protest en lokalisme

Over lokale politieke groeperingen is betrekkelijk weinig bekend. Vanwege hun traditionele sterke vertegenwoordiging in het katholieke zuiden van het land, hebben bestuurswetenschappers ze lange tijd beschouwd als een regionaal verschijnsel dat voor buitenstaanders moeilijk te doorgronden is. De groei die lokale politieke groeperingen vanaf het begin van de jaren negentig doormaakten in andere delen van het land, heeft de aandacht hiervoor enigszins doen toenemen, maar de kennis over het karakter van lokale groeperingen blijft beperkt en gefragmenteerd. Het onderzoek van debestuurskundige W. Derksen uit 1999 ten behoeve van de vorige Trendnota Binnenlands Bestuur van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) is een eerste poging tot een meer omvattende studie naar dit fenomeen. Door de opkomst en neergang van allerlei leefbaar-partijen en andere nieuwe lokale partijen bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2002 en 2006 is er alle reden voor een actualisering en verdieping van dit onderzoek.In het kader van de nieuwe Trendnota Binnenlands Bestuur wenst het BZK een onderzoek naar het karakter van de lokale politieke groeperingen die in 2006 aan de gemeenteraadsverkiezingen hebben deelgenomen. Het onderzoek is uitgevoerd door het Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen (RuG) en de Tilburgse School voor Politiek en Bestuur (UvT). Ten behoeve van dit onderzoek zijn bestuurders van lokale politieke groeperingen geënquêteerd en is een inhoudsanalyse gemaakt van hun verkiezingsprogramma’s.In deze rapportage worden de uitkomsten van het onderzoek gepresenteerd. Na een historisch overzicht en een theoretische en empirische plaatsbepaling van lokale politieke groeperingen, wordthet functioneren van deze lokale partijen in beeld gebracht. Daarbij wordt niet alleen aandacht besteed aan hun ideologische profiel, maar ook aan hun vertegenwoordiging in gemeenteraden en colleges van B&W en aan hun relaties met kiezers en partijleden. Op basis hiervan zal tenslotte worden ingegaan op karakteristieke kenmerken van lokale politieke groeperingen en de wijze waaropdeze zich verhouden tot de huidige ontwikkelingen in en om het lokaal bestuur.