Maze of toxicity: Fibrocapsa japonica (Raphidophyceae) in Dutch coastal waters

Karin de Boer heeft vastgesteld dat er sprake is van een permanente vestiging van een aantal soorten giftige micro-algen in de Nederlandse kustwateren. Zij deed met name onderzoek naar de groei en giftigheid van Fibrocapsa japonica onder invloed van bepaalde milieu­factoren. De voor het eerst in Japan beschreven F. japonica is een voor de mens soms toxische en voor vissen en andere in zee voorkomende dieren zelfs soms dodelijke micro-alg. Dit algje is in het Nederlands kustgebied de meest voorkomende van alle ‘Raphidophyceae’, plankton dat tot een plaag kan uitgroeien onder gunstige omstandigheden. De schade die bij zo’n plaag ontstaat, wordt waarschijnlijk bepaald door een combinatie van factoren. Zo kan F. japonica een netwerk vormen van plakkerige draden waarin kleine organismen verstrikt kunnen raken en die bij vissen de kieuwfunctie drastisch kunnen verstoren zodat de dieren stikken. Ook kan de F. japonica-cel zelf giftige stoffen uitscheiden. Wanneer de cellen vervolgens knappen of worden beschadigd, bijvoorbeeld wanneer ze gegeten worden, kunnen er giftige stoffen vrijkomen. Onbekend is nog welke combinatie het schadelijkst is. Ook milieufactoren zijn van invloed op de schade die F. japonica kan veroorzaken. Gebieden met een laag zoutgehalte en een overmaat aan stikstof, zoals de Nederlandse kust, hebben een stimulerende invloed op de haemolytische activiteit van F. japonica, die hoog is verge­leken met andere soorten. Haemolyse is het lekken van celmembranen, bijvoorbeeld die van rode bloedlichaampjes. De Boer waarschuwt dat onze kustwateren risicogebieden zijn vanwege het gevaar van ‘bloei’ van F. japonica. De omstandigheden in ons kustgebied blijken namelijk te veranderen ten gunste van dit giftige algje onder invloed van de verandering in het klimaat (broeikas­effect), maar ook door menselijk handelen. Kleine ‘bloeien’ worden nu al af en toe waargenomen. In extreme gevallen kan dit leiden tot sterfte van vissen, eventuele economische schade voor de visserij, en gevaar voor de volksgezondheid.