Realistische geschiedschrijving: Theodor Mommsens 'Roemische Geschichte'

Theodor Mommsen (1817-1903) is een groot Duits historicus, van wie vooral zijn Römische Geschichte bekend is. Deel 1-3 werd in 1854-56 gepubliceerd en deel 5 in 1885 (deel 4 is nooit verschenen). In 1902 ontving hij zelfs de Nobelprijs voor literatuur voor dit werk. Mommsen gebruikte in zijn publicaties moderne politieke terminologie (zoals ‘politieke partijen’ en Junker, ook al ging het over de Romeinse republiek), moderne opvattingen over het kolonialisme, ‘oriëntalistische’ ideeën en contemporaine anti-joodse stereotypen. Was de Römische Geschichte een politiek werk of zelfs een ‘politiek pamflet’, zoals vaak beweerd wordt? Of is het werk toch (ook) te beschouwen als een serieuze bijdrage aan het wetenschappelijke debat over het antieke Rome? Promovendus Bert Overbeek onderzocht de Römische Geschichte, waarbij hij verschillende aspecten analyseerde zowel vanuit het gezichtspunt van het contemporaine onderzoek, als vanuit het politieke en culturele gedachtegoed van het midden van de negentiende eeuw. Overbeek concludeert dat de Römische Geschichte primair is op te vatten als een popularisering van de resultaten van het contemporaine wetenschappelijke onderzoek. Juist omdat hij een geschiedenis voor een breder publiek wilde schrijven, structureerde Mommsen het werk met moderne concepten en begrippen. Daarentegen is de gangbare opvatting dat de Römische Geschichte een uitwerking zou zijn van Hegels geschiedfilosofische dialectiek niet juist. Bron: RUG nieuws 22/9/05