Spatial quality of cultural production districts

Binnen grote steden zijn creatieve bedrijven vaak geclusterd in een beperkt aantal gebieden. Wereldwijd willen veel steden zulke creatieve zones ontwikkelen. Uit dit promotie-onderzoek blijkt dat veel creatieve werktaken worden ervaren als behoorlijk “foot-loose”, ofwel plaats-onafhankelijk: “Als ik een telefoon, computer, en een fiets heb, kan ik me overal vestigen.” Maar hun directe omgeving vinden creatieve ondernemers wel belangrijk, omdat beeldkwaliteit, sfeer en creatieve reputatie van de buurt hun produktiviteit vergroot. Deze plaats-onafhankelijkheid leidt tot de paradox van de plek: Omdat creatieve ondernemers binnen steden “overal” gevestigd kunnen zijn, wordt de kwaliteit van de plek juist belangrijker voor hun lokatiebeslissingen. In deze exploratieve studie zijn 63 grafisch ontwerpers, filmmakers, architecten, fotografen, en kunstenaars geïnterviewd in drie creatieve clusters op buurtniveau: het Oostelijk Havengebied in Amsterdam, het Lloydkwartier in Rotterdam, en de Hortusbuurt in Groningen. Opmerkelijk resultaat is dat visuele gebiedskwaliteit erg belangrijk blijkt voor lokatiebeslissingen van creatieve ondernemers. Visuele kwaliteit kan meerdere verschijningsvormen aannemen, onder voorwaarde dat de architectuur, groen, en water een eigen, onderscheidend visueel karakter geven aan de werkomgeving. Ten tweede blijkt een concentratie van creatieve bedrijvigheid in een buurt vooral voordelig vanwege een creatieve atmosfeer met veel gelijkgestemde ondernemers, en een creatieve reputatie van de buurt bij opdrachtgevers. Opvallend is dat daadwerkelijke samenwerking tussen creatieve bedrijven op loopafstand nauwelijks een rol speelt in lokatiebeslissingen. De les voor stedelijke industriepolitiek en gebiedsontwikkeling is dat beeldkwaliteit, sfeer, en reputatie samenhangen met lokatiebeslissingen en dagelijks functioneren van creatieve bedrijven. Deze ruimtelijke kwaliteiten verdienen daarom meer aandacht in ontwikkeling van creatieve werkmilieus.