The guarded brain: the role of P-glycoprotein at the blood-brain barrier in major psychiatric disorders and antidepressant treatment

De bloed-hersen barriere (BHB) is een zeer gespecialiseerde selectieve barriere, die het zenuwstelsel beschermt door de passage van bijna alle stoffen te verhinderen, terwijl het tegelijk moet garanderen dat het altijd voorziet in de enorme metabole behoefte van het brein. Voor de uitvoer van deze taak beschikt de BHB over verschillende transportsystemen (op het oppervlak van de capillairen). Met betrekking tot de bescherming van het brein is P-glycoproteïne (P-gp) een belangrijke ‘efflux’pomp in de wand van het capillair. P-gp is in staat om de vele, qua structuur zeer verschillende moleculen, terug naar ‘buiten’ (van brein naar bloed) te transporteren, nadat zij de endotheelcel zijn binnengedrongen. In celstudies is aangetoond dat het transport langs de BHB, van stoffen als cortisol en inflammatoire eiwitten, onder invloed staat van P-gp. Bovendien blijkt uit celstudies dat het transport van antidepressiva en antipsychotica ook afhankelijk is van P-gp activiteit. In dit proefschrift beschrijven we verapamil-PET studies, waarin in vivo wordt aangetoond dat de activiteit van P-gp verandert in 2 psychiatrische stoornissen en na chronische toediening van een antidepressivum. We beschrijven ook de relatie van varianten van het ‘P-gp gen’ (ABCB1) met het optreden van bijwerkingen op SSRI’s (, d.w.z. die substraat zijn voor de P-gp pomp). Varianten van ABCB1 kunnen ook geassocieerd zijn met factoren die het optreden of het beloop van depressie bepalen. Samenvattend, P-gp kan een rol spelen in depressie (als kwetsbaarheidfactor) en het kan een belangrijke rol spelen als in de farmacokinetiek van antidepressiva en antipsychotica.