Lokale burgerbetrokkenheid en energieopslag Een leidraad voor discussie

Description

De transitie naar een duurzaam energiesysteem komt langzaam op gang en er is nog een lange weg te gaan. Hoe de energietransitie ook zal verlopen, twee dingen lijken zeker. Een energievoorziening voor Nederlandse huishoudens gebaseerd op (lokale) hernieuwbare bronnen vraagt om: 1. een betere afstemming van vraag en aanbod van energie 2. een grote(re) betrokkenheid van burgers, zowel centraal als lokaal. Om te zorgen dat aan beide voorwaarden kan worden voldaan is daadkracht vereist. Daadkracht van zowel de overheid en energiebedrijven, maar ook van burgers zelf is nodig. Nieuwe Europese regelgeving biedt een kader voor een grotere rol van consumenten en lokale gemeenschappen bij keuzes in de vorm en het beheer van hun eigen energievoorziening. Naast betrokkenheid van bestaande energiecoöperaties, is hierbij ook de betrokkenheid van lokale bedrijven, gemeenten en provincies noodzakelijk. De overgang van een overwegend centraal energiesysteem, gestoeld op fossiele brandstoffen, naar een systeem met meer (lokale) decentrale hernieuwbare componenten heeft belangrijke consequenties. Een belangrijke consequentie is dat het bestaande elektriciteitsnet door alle lokale initiatieven voor zonne- en windenergie veel meer transportcapaciteit dient te bieden dan voorheen. Het aanbod van elektriciteit uit hernieuwbare bronnen vraagt tevens meer aandacht voor de gelijktijdigheid van vraag- en aanbod van energie, d.w.z. het in balans brengen van vraag en aanbod binnen het elektriciteitsnet. Bovenstaande zorgt voor een vraag naar nieuwe technische en organisatorische oplossingen die de toenemende vraag naar transportcapaciteit en de ‘balancerings-uitdaging’ op korte termijn het hoofd kunnen bieden. Er is onder andere behoefte aan nieuwe verdienmodellen, organisatievormen en besluitvormingsprocessen om voornoemde technische en organisatorische (o.a. ook wet- en regelgeving en samenwerkingsverbanden) oplossingen te laten werken. Daarbij zoeken zowel lokale en coöperatief georganiseerde energieproducenten als netbeheerders een andere rol en is er behoefte om te experimenteren met coöperatieve netbeheerders en projectontwikkelaars. In dit stuk geven we een korte schets van het huidige speelveld voor de burgers om te participeren in het energiesysteem, de verhoudingen met bestaande partijen en belangen en mogelijke opties om te voorzien in de behoefte naar nieuwe technische en organisatorische mogelijkheden voor de (lokale) energievoorziening. De hier gepresenteerde inzichten zijn gestoeld op verschillende bijeenkomsten die in de loop van 2019 zijn georganiseerd en waaraan zowel New Energy Coalition als de Rijksuniversiteit Groningen een belangrijke bijdrage hebben geleverd.