De rechter, de minister en de levenslange gevangenisstraf (deel 2)

Op 11 juni jl. heeft de Staatssecretaris van Veiligheid en Justitie aangekondigd te willen onderzoeken “of een aanpassing in de tenuitvoerlegging van de levenslange gevangenisstraf zou kunnen bijdragen aan de houdbaarheid ervan voor de rechter”. Aanleiding voor deze kniebuiging naar de rechterlijke macht vormen, aldus de brief, het bevel van de beroepscommissie van de RSJ om verlof te verlenen aan de levenslanggestrafte C. en diverse vonnissen van de voorzieningenrechter. Deze rechters verschillen met de bewindsman van inzicht over de uitleg van het door het EHRM vereiste prospect of release. De controverse tussen rechterlijke macht en administratie heeft het in de Grondwet vastgelegde evenwicht tussen beide machten verstoord en moet dan ook worden beschouwd als een rechtsstatelijke crisis. De vraag is of die kan worden opgelost door een aanpassing van het beleid, of dat het moment is aangebroken om het vereiste prospect of release onder te brengen in een rechterlijke procedure van voorwaardelijke invrijheidstelling. Deze bijdrage geeft argumenten voor dat laatste standpunt en vangt aan met een overzicht van de ontwikkelingen in de afgelopen twee jaar en een recapitulatie van mijn vorige artikel over dit onderwerp in dit tijdschrift