Energie en ruimtelijke planning, een spannende combinatie: over integrale ruimtelijke conceptvorming op een regionale schaal met exergie als basis

In deze studie is onderzocht of er kansen liggen voor een energietransitie in de ruimtelijke inrichting van de gebouwde omgeving. Meer specifiek is de vraag gesteld of exergie aan de basis kan staan van nieuwe ruimtelijke concepten die op een regionale schaal kunnen bijdragen een integrale energielandschappen. Met exergie wordt de kwaliteit van energie bedoeld. Op dit moment zetten we in Nederland hoofdzakelijk hoog-exergetisch aardgas in voor de verwarming van ruimtes en tapwater. Daarentegen is het ook mogelijk om het aardgas, of andere hoog-exergetische energievormen eerst in te zetten voor processen die dat ook echt nodig hebben. Vervolgens kan de vrijkomende laagwaardigere restwarmte worden benut om in de verwarmingsbehoefte te voorzien van diverse ruimtelijke functies. Dit principe wordt een warmtecascade genoemd en is een onderdeel van exergieplanning. Er is geanalyseerd hoe op een regionale schaal het uitwisselen van energiestromen mogelijk is en wat de ruimtelijke condities en consequenties zijn. Zuid-Limburg en Zuidoost-Drenthe zijn gebruikt als cases en voor deze gebieden zijn energie-ruimte visies uitgewerkt met bijbehorende integrale ruimtelijke concepten op basis van het exergieprincipe. In Zuid-Limburg leidt dat in Parkstad Limburg tot het concept van een warmtering. Dat is een idee voor een robuust regionaal thermisch netwerk, dat de uitwisseling van restenergiestromen mogelijk maakt. Tegelijkertijd kan zo ook de rol van duurzame energiebronnen worden vergroot door ze een goede plek te geven en op een exergetisch verstandige manier te gebruiken. Mede op basis daarvan wordt geconcludeerd dat de ruimtelijke planning een serieuze rol van betekenis kan spelen in het verduurzamen van de energievoorziening.