Gemmeker: Commandant van kamp Westerbork

De voormalige kampcommandant van Westerbork Albert Gemmeker was na zijn vonnis in Nederland al in 1951 terug in zijn geboortestad Düsseldorf. Hij heeft daar nog 31 jaar in vrijheid geleefd, maar hij had lange tijd een nieuwe berechting in het verschiet. De Duitse justitie heeft in totaal zeventien jaar onderzoek gedaan naar zijn medeplichtigheid aan massamoord op 80.000 joden die onder zijn bewind naar de vernietigingskampen zijn gedeporteerd. In 1976 werd hij uiteindelijk buiten vervolging gesteld.

Het verloop van dat Duitse onderzoek wordt uit de doeken gedaan in het proefschrift ‘Gemmeker. Commandant van kamp Westerbork’, waarop Ad van Liempt op 9 mei 2019 aan de Rijksuniversiteit Groningen hoopt te promoveren. Van Liempt plaatst tal van kritische kanttekeningen bij de kwaliteit van dat onderzoek. Opmerkelijk is dat de toenmalige onderzoeksrechter, die Gemmeker twaalf kaar verhoorde, tegen Van Liempt heeft gezegd dat hij vond dat Gemmeker voor de Duitse rechter had moeten worden gebracht. Hij had op de beslissing van het openbaar ministerie echter geen invloed.

Gemmeker had bij sommigen de reputatie van een correcte commandant, maar daar blijft niet veel van over: hij heeft mensen in de deportatietrein laten zetten omdat ze hun pet niet voor hem afnamen, of als represaille voor een vluchtpoging van een barakgenoot. Hij was koud en meedogenloos, gehoorzaamde zijn superieuren tot in het absurde en had er geen moeite mee zieken en gebrekkigen in veewagens naar de kampen te deporteren. Gemmeker heeft altijd volgehouden dat hij niet wist dat de gedeporteerde joden de dood tegemoet gingen.