Onwaardigheid

Onwaardigheid: wanneer is daarvan sprake en welke rechtsgevolgen brengt dat met zich? Een onderwerp dat de laatste tijd door diverse spraakmakende zaken volop in de belangstelling staat. Zo besteedt de media recent volop aandacht aan Yvon K, verdachte van een gifmoord die vervolgens door zelfdoding overlijdt. Mag zij nog erven van haar vriend? Vorig jaar trok de verdeling van de erfenis in de kwestie van de Beuningse martelmoord de nodige aandacht
van de pers. De huidige wetsbepaling vereist voor onwaardigheid een veroordeling door de strafrechter. In beide zaken is hiervan geen sprake. In sommige gevallen kan de rechter terugvallen op jurisprudentie van het Europese Hof voor de Rechten van de Mens om toch tot onwaardigheid te concluderen. Dat neemt niet weg dat aanpassing van de wet op zijn plaats is. Ook in situaties waar de dader door zelfmoord niet veroordeeld kon worden of als de dader is
ontslagen van alle rechtsvervolging, dient onwaardigheid te volgen.

Het is echter niet alleen moord en doodslag dat tot onwaardigheid leidt. De laakbare gedragingen die daar aanleiding toe geven zijn divers, maar limitatief opgesomd in de wet. Daar knelt de schoen. Bepleit is dat de rechter – naast een aantal concreet omschreven onbetamelijke gedragingen – beoordelingsvrijheid moet hebben om een persoon bij ernstig wangedrag onwaardig te verklaren. Verder zijn verschillende uitbreidingen en wijzigingen van de huidige regeling voorgesteld. Hiermee wordt maatwerk mogelijk en zijn krantenkoppen als ‘Nabestaanden in shock: man die zijn vrouw doodmartelde meldt zich voor
erfenis’ (De Gelderlander, 24-9-22), hopelijk verleden tijd.