Practical Applications of the Flexibilities of the Agreement on Trade-Related Aspects of Intellectual Property Rights: Lessons beyond HIV for access to new essential medicines

Toegang tot dure geneesmiddelen is wereldwijd een steeds groter probleem aan het worden. De fabrikanten van geneesmiddelen vragen voor hun producten een hoge prijs ook als de productiekosten voor de betreffende middelen laag zijn. De hiv/aids crisis van de late negentiger jaren maakte duidelijk dat hoge geneesmiddelenprijzen vooral voor ontwikkelingslanden grote problemen opleverde. Daar stierven 8000 mensen per dag aan aids terwijl er levensreddende aidsgeneesmiddelen beschikbaar waren in rijke landen. Deze medicijnen kostten 15.000 euro per patiënt per jaar. De prijs stond niet in verhouding met de productiekosten die rond de 50 euro lagen. Hoe kan dit? Het antwoord ligt in de monopolie positie die de fabrikant heeft als gevolg van een patent. Een patent geeft de houder ervan het recht concurrenten van de markt te weren en dus zelf de prijs te bepalen. Om aids aan te pakken hebben internationale organisaties zoals de Wereldgezondheidsorganisatie en de Wereldhandelsorganisatie maatregelen genomen om ervoor te zorgen dat toegang tot goedkope geneesmiddelen van goede kwaliteit mogelijke werd, ook als deze gepatenteerd waren. Hierdoor zakte de prijs van aidsmedicijnen naar 80 Euro per patiënt per jaar. Het resultaat was indrukwekkend: miljoenen mensen kregen toegang tot levensreddende behandelingen. Dit proefschrift beschrijft de processen die geleid hebben tot beleids- en juridische veranderingen om de toegang tot medicijnen te verbeteren. De studie brengt in kaart hoe nationale overheden gebruik hebben gemaakt van flexibiliteiten in het patent recht en welke lessen we daaruit kunnen trekken voor de aanpak van hoge geneesmiddelenprijzen vandaag de dag.