Samenvatting
De a-typische effecten van Olanzapine op gewichtsregulatie.
Olanzapine (OLZ) is een a-typisch antipsychoticum dat gebruikt wordt bij de behandeling van schizofrenie. OLZ heeft echter ook bijwerkingen: het leidt tot gewichtstoename en het vergroot de kans op het ontwikkelen van diabetes. Uit het onderzoek in dit proefschrift blijkt dat er grote individuele verschillen zijn in de gevoeligheid voor gewichtstoename door OLZ, zowel in mensen als in proefdieren. Onderzoek naar de onderliggende mechanismen toonde aan dat deze verschillen vooral het gevolg zijn van individuele verschillen in de gevoeligheid van het dopaminerge systeem. Vrouwelijke ratten komen bijvoorbeeld bij OLZ behandeling meer aan in gewicht dan mannelijke ratten, dit wordt waarschijnlijk veroorzaakt door verschillen in de dopamine-geïnduceerderde afgifte van prolactine. Ook bleek dat ratten met een proactieve persoonlijkheid en een hoge dopamine gevoeligheid een verhoogde aanleg hebben voor gewichtstoename gedurende OLZ-behandeling. Daarnaast vonden we in een humane studie dat mannen met lage thyroïd stimulerend hormoon (TSH) spiegels voorafgaand aan de studie een sterkere gewichtstoename bij OLZ behandeling laten zien. Ook hier lijkt het dopaminerge systeem de oorzaak, want de afgifte van TSH wordt, net als prolactine, geremd door dopamine en blokkade van de dopamine 2 receptor door OLZ kan de verhoogde TSH spiegel gemeten na afloop van de behandeling verklaren. Nu is bekend dat OLZ vooral effectief is in de behandeling van schizofrenie in die patiënten die veel aankomen als gevolg van OLZ toediening. Dit suggereert dat een lage TSH spiegel voorafgaande aan OLZ behandeling als voorspeller gebruikt zou kunnen worden voor de effectiviteit van de behandeling. In het onderhavige onderzoek werd ook gevonden dat de combinatie behandeling van OLZ met het anti-epilepilepticum Topiramaat (TPM) effectief is in het blokkeren van de gewichtstoename door OLZ, juist in die individuen met een lage TSH spiegel. TPM lijkt, in deze specifieke gevallen, een effectief middel om de ongewenste gewichtstoename door OLZ te voorkomen.
Olanzapine (OLZ) is een a-typisch antipsychoticum dat gebruikt wordt bij de behandeling van schizofrenie. OLZ heeft echter ook bijwerkingen: het leidt tot gewichtstoename en het vergroot de kans op het ontwikkelen van diabetes. Uit het onderzoek in dit proefschrift blijkt dat er grote individuele verschillen zijn in de gevoeligheid voor gewichtstoename door OLZ, zowel in mensen als in proefdieren. Onderzoek naar de onderliggende mechanismen toonde aan dat deze verschillen vooral het gevolg zijn van individuele verschillen in de gevoeligheid van het dopaminerge systeem. Vrouwelijke ratten komen bijvoorbeeld bij OLZ behandeling meer aan in gewicht dan mannelijke ratten, dit wordt waarschijnlijk veroorzaakt door verschillen in de dopamine-geïnduceerderde afgifte van prolactine. Ook bleek dat ratten met een proactieve persoonlijkheid en een hoge dopamine gevoeligheid een verhoogde aanleg hebben voor gewichtstoename gedurende OLZ-behandeling. Daarnaast vonden we in een humane studie dat mannen met lage thyroïd stimulerend hormoon (TSH) spiegels voorafgaand aan de studie een sterkere gewichtstoename bij OLZ behandeling laten zien. Ook hier lijkt het dopaminerge systeem de oorzaak, want de afgifte van TSH wordt, net als prolactine, geremd door dopamine en blokkade van de dopamine 2 receptor door OLZ kan de verhoogde TSH spiegel gemeten na afloop van de behandeling verklaren. Nu is bekend dat OLZ vooral effectief is in de behandeling van schizofrenie in die patiënten die veel aankomen als gevolg van OLZ toediening. Dit suggereert dat een lage TSH spiegel voorafgaande aan OLZ behandeling als voorspeller gebruikt zou kunnen worden voor de effectiviteit van de behandeling. In het onderhavige onderzoek werd ook gevonden dat de combinatie behandeling van OLZ met het anti-epilepilepticum Topiramaat (TPM) effectief is in het blokkeren van de gewichtstoename door OLZ, juist in die individuen met een lage TSH spiegel. TPM lijkt, in deze specifieke gevallen, een effectief middel om de ongewenste gewichtstoename door OLZ te voorkomen.
| Vertaalde titel van de bijdrage | De a-typische effecten van olanzapine op gewichtsregulering: en de mogelijke tegenwerking van topiramaat |
|---|---|
| Originele taal-2 | English |
| Kwalificatie | Doctor of Philosophy |
| Toekennende instantie |
|
| Begeleider(s)/adviseur |
|
| Datum van toekenning | 6-mrt.-2015 |
| Plaats van publicatie | [S.l.] |
| Uitgever | |
| Gedrukte ISBN's | 978-94-6259-546-0 |
| Status | Published - 2015 |