Van Pieterberg tot Pieterburen - Diabeteszorg en preventie van complicaties in Nederland

Hart- en vaatziekten zijn de belangrijkste oorzaak voor vroegtijdig overlijden van personen met diabetes mellitus. Ernstige complicaties van nieren, ogen, zenuwen en voetproblemen liggen bij deze patiënten op de loer. Een belangrijke factor bij het ontstaan van complicaties is de hoogte van de bloedglucosespiegel. De verhoogde bloedglucose leidt tot ‘versuikering’ van eiwitten in de weefsels, een belangrijke factor in het ontstaansmechanisme van vaatcomplicaties. Erfelijke factoren spelen hierin een grote rol. Andere risicofactoren voor complicaties zijn hoge bloeddruk, een afwijkend cholesterolgehalte, roken en overgewicht. Doel van de behandeling van diabetes is dan ook het normaliseren van de glucose- en vetstofwisseling en van de bloeddruk, met behulp van educatie, leefstijlveranderingen, gewichtsvermindering, en medicamenten. Hierin ligt een verantwoordelijkheid voor zowel arts als patiënt. Deze multifactoriële behandeling is al jaren in richtlijnen en standaarden vastgelegd. Toch behaalt tenminste tweederde van de Nederlandse patiënten de vastgestelde behandeldoelen niet. Een belangrijke belemmering voor preventie van complicaties is onvoldoende registratie van de aandoening en de belangrijkste risicofactoren. Op ICT-gebied loopt de diabeteszorg hopeloos achter. Goede praktijkautomatisering kan behulpzaam zijn de richtlijnen adequaat te implementeren, alsmede ‘hoogrisico’ patiënten gericht op te sporen en intensiever medisch en psychosociaal te begeleiden. Om de diabeteszorg te verbeteren wordt gepleit voor het instellen van een tiental regionale (academische) kenniscentra, waar hoogwaardige geïntegreerde diabeteszorg plaats vindt. Deze ‘best practices’ zullen sturend zijn in de implementatie van regionale samenwerkingsverbanden op basis van de beschikbare ervaringen, en daarbij ondersteuning bieden aan en scholing verzorgen van 1e en 2e lijns hulpverleners. Daarbij dienen deze centra een voortrekkersrol te vervullen in vraaggestuurde patiënteneducatie en -revalidatie, en tevens kunnen zij wetenschappelijk onderzoek doen naar de meest effectieve behandeling van diabetes en diabetische complicaties. Het aantal mensen met diabetes neemt over de gehele wereld sterk toe. Door onze veranderde leefstijl wordt de leeftijd waarop tegenwoordig type 2 diabetes ontstaat steeds lager. Binnen tien jaar zullen bijna een miljoen Nederlanders diabetes hebben, en velen van hen krijgen vroegtijdig te kampen met de gevolgen van vaatcomplicaties. Over het ontstaan van diabetes en de pathofysiologie van complicaties zijn nog veel zaken onbekend. Dit is één van de redenen waarom volgend jaar in Noord Nederland een groot bevolkingsonderzoek van start gaat. Hierin zullen overgewicht, diabetes en hart- en vaatziekten belangrijke speerpunten zijn. Doel is mede de vroege detectie van diabetes en het ontwerpen van effectieve preventiestrategieën.